Өзбекстанда 4 миллион гектардан астам суармалы егістік алқап бар. Бұл жерлерде негізінен азық-түлік өнімдері мен экономиканың түрлі салаларына арналған шикізат өсіріледі. Кейінгі жылдары мақта және бидай алқаптарынан 260 мың гектар жер шаруашылықтарға бөлінді, алдағы уақытта тағы 104 мың гектар жер бөлу жоспарланып отыр.
Биыл азық-түлік экспорты өткен жылмен салыстырғанда 370 миллион долларға артып, қазіргі таңда 2 миллиард доллардан асты. Өзбекстан әлем бойынша өрік экспортынан үшінші, шиеден жетінші, шабдалы, маш және бұршақ тұқымдастардан оныншы орында тұр. Тек шие өнімінің өзі 16 елге экспортталып отыр.
Экспорт көлемі Қарақалпақстан мен Жызақта 2,2 есе, Хорезмде 1,8 есе және Сұрхандарияда 1,6 есе артқан. Алайда кейбір облыстар мен аудандарда экспорт көлемінде айтарлықтай өзгерістер байқалмаған.
Мысалы, Қашқадария, Науаи және Ташкент облыстарындағы экспорт көлемі олардың әлеуетіне сай емес. Бұхара мен Сырдария облыстарында экспорт өткен жылмен салыстырғанда азайған.
Республикада 5 мыңнан астам ауылдық махалла бар. Қалалар мен аудан орталықтарындағы 2 мыңнан астам махалладағы үйлер аулалық жерге ие. Алайда бар болғаны мың махаллаға ғана көшеттер таратылып, өнімді сатып алатын кәсіпкер бекітілген. 26 ауданда аулалық жерлерді басқару қызметі жолға қойылмаған. Кейбір жерлерде диқандарға сапасыз тұқым берілгендіктен, өнім шықпай қалған.
Сондықтан әрбір махалла, үй шаруашылығы және фермерлік қожалыққа Өсімдіктер карантині және қорғау агенттігінің қызметкері бекітілетін болды.
Аулалар мен үй маңындағы жерлер, көшелер бойы, алқаптардың шеті мен каналдар маңында 650 мың гектар жер бар. Бұл жерлер де азық-түлік өнімдері мен ағаш егуге мүмкіндік береді. Енді бұл жерлердің нақты көлемі бекітіліп, Агроплатформаға енгізіледі. Халық пен фермерлерге сапалы тұқым таңдау, дәрі-дәрмек пен тыңайтқыштарды дұрыс пайдалану, өнімді сақтаудың тиімді жолдары үйретілмек.
Бұл жұмыстарды ынталандыру үшін бірқатар жеңілдіктер ұсынылады. Алқап шеттерін тиімді пайдаланған фермерлерге кәсіпкерлер рейтингісінде қосымша балл беріледі, фитосанитарлық сертификат бір жылға тегін беріледі. Сонымен қатар, фермерлер жер салығын екі жыл ішінде бөліп төлеуге мүмкіндік алады. «Отбасылық кәсіпкерлік» бағдарламасы аясындағы 100 миллион сумға дейінгі несиелер жеңілдетілген тәртіппен беріледі. Алқап шеттерін пайдалану есебі мен өнім көлемі «e-Fitouz» порталы арқылы бақыланады.
Махаллада көшелер мен көпқабатты үйлердің айналасына 10 миллион түп жүзім егу бастамасы ұсынылды. Жүзім толығымен өсіп, өнім бергенше, Фермер, диқан және аулалық жер иелері кеңесі барлық агротехникалық шараларды ұйымдастыруға көмектеседі. Өнімдерді сатып алу үшін махалалар экспортқа өнім шығаратын кәсіпорындармен байланыс жасайды.
Жиналыста жеміс-жидектер мен көкөністерді қайта өңдеу мәселесі талқыланды.
Пісу кезеңінде бағаның төмендеуінен қырыққабат, қызылша, пияз сияқты өнімдер алқапта қалып қойған жағдайлар орын алған. Биыл қарбыздың да көп бөлігі жиналмай қалды. Артық өнімді кептіріп, ұнтақ түрінде экспортқа шығару мүмкіндігі бар, мұндай өнімге кондитерлік кәсіпорындарда үлкен сұраныс бар.
Экспортты жыл бойы ұлғайту үшін «шок» әдіспен мұздату технологиясын қолдану тиімді екені айтылды. Осыған байланысты Ауыл шаруашылығы министрлігі мен облыс әкімдеріне келесі жылы осындай жобаларды іске қосу тапсырылды.
Сонымен қатар, 10 агрологистикалық орталық және мыңнан астам тоңазытқыш қоймалары ұйымдастырылады. 40 мың гектардан астам өнеркәсіптік интенсивті жеміс бақтары мен жүзім алқабы пайда болады.
Әлемдік нарықта органикалық өнімдердің бағасы 2-3 есе жоғары екені белгілі. Өзбекстанда тек 10 аудандағы 3 900 гектар жерде органикалық сертификат бар. Ал Әндіжан, Жызақ және Хорезм облыстарында мұндай өнімдер өсірілетін бірде-бір жер жоқ.
Соған қарамай, су қоймалары маңында пестицид қолданылмайтын 2 мың гектар жерге егін егіліп жатыр. Бұл жерлерге тек таза тұқым мен көшет егіп, органикалық сертификат алынса жеткілікті.
Осы мүмкіндіктерді ескере отырып, тиісті басшыларға 2025 жылға қарай органикалық алқаптарды 10 мың гектарға, ал алдағы үш жылда 100 мың гектарға жеткізу міндеті қойылды.
Енді органикалық жерлер ұйымдастырған фермерлер мен диқандарға жерді лазермен тегістеу шығындары мемлекет есебінен өтеледі. Сонымен бірге «Органик», «Глобал Гап», «Халал», «Кашер» сияқты сертификаттарды алу шығындары үшін кәсіпкерлерге субсидия бөлінеді.
Осы жылы Оман Сұлтандығындағы ірі сауда желілерінде Өзбекстан өнімдері үшін арнайы сөрелер беріліп, алғашқы рет шие, шабдалы және өрік экспортталды. Бұл тәжірибені Малайзия, Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірліктері, Қатар, Сингапур, Оңтүстік Корея, Жапония және Еуропа елдерінде кеңейту қажеттілігі айтылды. Сауда жәрмеңкелерін ұйымдастыру және фитосанитарлық рұқсатнама алу бойынша тапсырмалар берілді.
Жалпы, осы шаралардың арқасында келесі жылы жеміс-жидек пен көкөніс экспортының көлемін 3,5 миллиард долларға жеткізу мүмкіндігі айтылды.
Жиында сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау мәселелері де қаралды. Тиісті басшылар Әндіжан, Жызақ, Науаи, Наманган, Самарқанд және Ташкент облыстарында қоқысты қайта өңдеу жобаларының орындалу барысы туралы баяндады.
«Жасыл мекен» жалпыұлттық жобасына ерекше назар аударылды. Бұл бастама аясында көктем мен күз мезгілінде жыл сайын 200 миллион ағаш пен бұта отырғызу жоспарланған. Қазірге дейін министрлік, мекеме және әкімдіктер 257 «жасыл бақ» салып, олардың саны 517-ге жеткен.
Мемлекет басшысы бұл игі істе мемлекеттік ұйымдар үлгі көрсетуі, құрылыс компаниялары әлеуметтік жауапкершілік алуы керектігін атап өтті.
Жиында орындау тәртібі мәселелері де талқыланды. Жыл аяқталуға аз уақыт қалғаны ескеріліп, қойылған міндеттердің барлығын орындау тиімділікті арттыратыны айтылды.
Келесі жылы әрбір министрлік, облыс және аудан бойынша жұмыстар жүйелі түрде есепке алынып, бұл электронды платформаға енгізіледі. Сұраныстар да, жалақы да осы көрсеткіштерге байланысты болады.
Премьер-Министрге осы жүйені іске қосу және орындау тәртібі мен бақылауды күшейту бойынша тапсырмалар берілді.